एजेन्सी, असोज २१ । आजको द्रुत रफ्तार जीवनशैलीमा मानसिक स्वास्थ्य (Mental Health) मजबुत राख्नु ठूलो चुनौती बनिसकेको छ। कामको दबाब, सम्बन्धका जटिलता, आर्थिक समस्या र डिजिटल स्क्रिनमा बित्ने लामो समय — यी सबै कुराले हाम्रो मानसिक अवस्था प्रभावित गर्छन्। धेरैजसो मानिसहरू सोच्दछन् कि मानसिक स्वास्थ्यको हेरचाह गर्न भनेको चिकित्सक वा थेरापिस्ट कहाँ जानु हो, तर साँचो कुरा के हो भने स–साना सकारात्मक बानीले पनि मनलाई धेरै बलियो बनाउन सक्छ। यदि तपाईं आफ्नो घरको वातावरण सकारात्मक राख्नुहुन्छ र दैनिक जीवनशैलीमा केही सानातिना स्वस्थ बानीहरू अपनाउनुहुन्छ भने, ठूलो खर्च बिना नै मानसिक रूपमा सशक्त र खुसी रहन सकिन्छ। यहाँ ती ५ असरदार दैनिक बानीहरू छन्, जसले तपाईंको मानसिक स्वास्थ्यलाई सुदृढ बनाउँछ।
१. बिहान ध्यान र सकारात्मक सोचबाट दिनको सुरुवात गर्नुहोस्
दिनको शुरुवात कसरी हुन्छ भन्ने कुराले पुरै दिनको मूड र सोचमा असर गर्छ। बिहान उठेर केही मिनेट ध्यान गर्ने वा गहिरो सास लिने अभ्यास गर्ने बानी बसाल्नुहोस्। यसले दिमागलाई शान्त राख्छ र तनाव घटाउँछ। तपाईं १०–१५ मिनेटसम्म आँखा बन्द गरेर शान्त बस्न सक्नुहुन्छ, वा कुनै सकारात्मक मन्त्र दोहोर्याउन सक्नुहुन्छ, जस्तै — “म शान्त छु, म सक्षम छु, म आजको दिन राम्रो बनाउँछु।” यसरी सोच्ने तरिका नै परिवर्तन भई दिनभर ऊर्जा र आत्मविश्वास बढाउँछ।
२. घर सफा र व्यवस्थित राख्नुहोस्
धेरैले घरको सफाइलाई केवल शारीरिक सफाइसँग जोड्छन्, तर सफा र व्यवस्थित घरले मनमा पनि शान्ति दिन्छ। फोहर र अव्यवस्थित स्थानले मनमा बेचैनी ल्याउँछ। त्यसैले दैनिक केही समय घरलाई सफा र व्यवस्थित गर्न दिनुहोस्। कोठामा ताजा हावा र सूर्यको उज्यालो पस्ने व्यवस्था गर्नुहोस्, स–साना हरियो बिरुवा राख्नुहोस्, र सुगन्धित अगरबत्ती वा एसेंशियल तेलको प्रयोग गर्नुहोस्। यसले सकारात्मक ऊर्जा ल्याउँछ र मनलाई सन्तुलित राख्छ।
३. डिजिटल डिटक्स गर्नुहोस्
आजकल मोबाइल, ल्यापटप र टिभी हाम्रो जीवनको हिस्सा बनेका छन्, तर निरन्तर स्क्रिनमा बस्दा मानसिक थकान र चिडचिडापन बढ्छ। त्यसैले दिनमा केही समय ‘डिजिटल डिटक्स’ गर्नुहोस् — फोन, टिभी र इन्टरनेटबाट टाढा रहनुहोस्। यस समयमा परिवारसँग कुराकानी गर्नुहोस्, खेल खेल्नुहोस् वा मिलेर खाना खानुहोस्। परिवारको साथ र न्यानोपनले मनलाई सन्तुलित र खुसी राख्छ। आपसी सम्बन्धले तनाव घटाउँछ र भावनात्मक रूपमा बलियो बनाउँछ।
४. दैनिक योग वा व्यायाम गर्नुहोस्
शरीर र मनबीच गहिरो सम्बन्ध हुन्छ। यदि शरीर सक्रिय छ भने दिमाग पनि सकारात्मक रहन्छ। हरेक दिन कम्तीमा २०–३० मिनेट योग, पैदल हिँड्ने वा हल्का व्यायाम गर्नुहोस्। यसले शरीरलाई स्वस्थ राख्छ र “एन्डोर्फिन” नामक ह्याप्पी हर्मोन निकाल्छ, जसले तनाव घटाउँछ र मूड राम्रो बनाउँछ। विशेष गरी प्राणायाम, अनुलोम–विलोम र सूर्य नमस्कारजस्ता योगासनहरूले मानसिक शान्ति दिन्छन्।
५. राति पर्याप्त निद्राको ध्यान दिनुहोस्
राम्रो निद्रा (Sleep) मानसिक स्वास्थ्यका लागि त्यति नै जरुरी छ, जतिबेला राम्रो खानपान। यदि तपाईं ढिलो सुत्नुहुन्छ वा नींद पुरा हुँदैन भने त्यसले सिधै तपाईंको मूड र सोचमा असर गर्छ। हरेक दिन ७–८ घण्टा सुत्ने प्रयास गर्नुहोस् र सुत्नुअघि आजको दिनका लागि आभार प्रकट गर्नुहोस् — आज कुन कुराले खुशी दियो, कुन कुरा राम्रो लाग्यो भनेर सोच्नुहोस्। यसले सन्तुष्टि बढाउँछ र नकारात्मक सोच हटाउँछ। रातको शान्त निद्राले अर्को दिनका लागि नयाँ ऊर्जा र सकारात्मकता दिन्छ।
अस्वीकरण (Disclaimer) :
स्वास्थ्य, सौन्दर्य, आयुर्वेद, योग, धर्म, ज्योतिष, वास्तु, इतिहास, पुराण आदिका विषयमा प्रकाशित यो लेख जनरुचिका लागि मात्र तयार गरिएको हो। यसमा दिइएका सुझावहरू अपनाउनुअघि विशेषज्ञको सल्लाह अवश्य लिनुहोस्।
प्रकाशित मिति: २०८२ आश्विन २१, मंगलवार ०९:४७
