
लखनाऊ । उत्तर प्रदेशको बरेलीमा कन्वारियामाथि लाठीचार्ज भएपछि वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षकको सरुवा गरिएको छ । बरेलीका एसएसपी प्रभाकर चौधरीलाई लखनउको ३२ औं कोर पीएसीमा सरुवा गरिएको छ। आइतबार ढिलो गरी प्रभाकर चौधरीसहित १४ आईपीएस अधिकारीको सरुवा गरिएको थियो ।
सरुवापछि प्रभाकर चौधरीले कुनै प्रतिक्रिया दिएका छैनन् । बीबीसीले उनलाई सम्पर्क गर्ने प्रयास गरे पनि अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया आएको छैन। आइतबारको घटनापछि प्रभाकर चौधरीको सरुवा भएको मानिन्छ । सामाजिक सञ्जालमा धेरैले यो प्रश्न उठाइरहेका छन् । वरिष्ठ पत्रकार विनोद काप्रीले ट्वीटरमा लेखेका छन्, ‘कानून र संविधानको पालना गरेर सरुवा ?



आइतबार बरेलीको बारादरी थाना क्षेत्रको नवादा क्षेत्रमा रहेको शाही नूरी मस्जिद अगाडि कन्वारियाहरू धर्नामा बसेका थिए ।
रिपोर्टका अनुसार कनवारियाहरू मस्जिद बाहिरबाट जुलुस निकाल्न चाहन्थे तर स्थानीय जनता र प्रशासनले विरोध गरेका थिए । घटनाक्रमबारे सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्दै एसएसपी प्रभाकर चौधरीले आइतबार भनेका थिए, ‘यो जुलुस गैरपरम्परागत हो र अरु सम्प्रदायको जनसंख्या अगाडि जान्छ भन्ने यहाँ बिहानैदेखि बुझाइएको थियो । मानिसहरूले अहंकारको वातावरण बनाए। हामी यहाँ पुग्यौं र व्याख्या गरिरह्यौं। अर्कोतर्फ कुरा गर्दै, वार्ता पनि भयो ।”
प्रभाकर चौधरीले भने, ‘फेरि वार्ता चलिरहँदा केही भ्रष्ट तत्व त्यसमा संलग्न भए । त्यसमा केही मादक पदार्थ सेवन गर्नेहरु पनि रहेको आशंका गरिएको छ । जबर्जस्ती जुलुस निकाल्ने प्रयास गरिएको थियो । यो जुलुस गैर–परम्परागत तरिकाले निकालिएको भए अगाडि झन् झन् झन् समस्या हुनसक्थ्यो।“

“हामीले धेरै बुझायौं तर ती मानिसहरू रिसाए। यसले शान्ति खलबल्याउन सक्छ भन्ने महसुस भयो, जब चार घण्टासम्म बुझाउन नसकेर गाली गर्न थाले, तब प्रहरीले हल्का बल प्रयोग ग¥यो।“ एसएसपीले भने, ‘केहीसँग अवैध हतियार पनि रहेको थाहा भएको छ । भीडलाई तितरबितर पारेर शान्ति स्थापना भइरहेको छ । सीसीटीभी फुटेजका आधारमा अपराधीहरुको पहिचान गरी मुद्दा चलाउने तयारी भइरहेको छ ।”
उनले भने, ‘क्यामेरा जडान भइसकेका छन्, घटनाको भिडियो हामीसँग छ, भिडियोका माध्यमबाट गल्ती गर्नेलाई पहिचान गरी कडा कारबाही गरिने छ । घटना पछि मिडियासँग कुरा गर्दै बरेली जिल्ला मजिस्ट्रेट शिवकान्त द्विवेदीले भने, “कनवारियाहरूको एउटा समूह नवादा बारादरी क्षेत्रको मन्दिरको दर्शन गर्न गैर–परम्परागत रूपमा छोड्न खोजिरहेको थियो।“
‘हिजो पनि उनीहरुलाई यो तपाईको रुट होइन भनेर बुझाइएको थियो, न त उनीहरुले यो जुलुस निकाल्ने अनुमति लिएका थिए, न त पहिले पनि यहाँ निस्कने गरेको कुनै पुरानो भिडियोमा देखाइएको छ । जिल्ला अधिकारीले भने, ‘यहाँबाट नजानुस् भनी धेरै बुझाइयो, जान मन छ भने शान्तिपूर्वक जाऊ, तर उनीहरु अडिग थिए, उनीहरुमध्ये धेरै मानिस थिए जो कसैको कुरा सुन्न तयार थिएनन् । सुरुमा उनीहरूसँग केही धार्मिक नेताहरू थिए, तर पछि यो भीड नेतृत्वविहीन भयो।
“यी डीजेहरू धेरै चर्को स्वरमा बजिरहेका थिए, कसैको कुरा सुन्न तयार थिएनन्। उनीहरू उल्टो नाराबाजी गरिरहेका थिए। त्यसैले उनीहरूलाई हल्का बल प्रयोग गरी तितरबितर पारिएको छ। शान्ति कायम गर्न पर्याप्त संख्यामा प्रहरी परिचालन गरिएको छ।“ शान्तिका लागि अपिल गर्दै जिल्ला अधिकारीले भने, ‘जनताले परम्परागत ढंगले शान्तिपूर्वक जलाभिषेक गरौँ, आपत्तिजनक नाराबाजी नगरौँ । आइतबार साँझ प्रहरीले केहीलाई नियन्त्रणमा पनि लिएको थियो । तर, पछि उनीहरु रिहा भए ।
के भन्छ हिन्दू संगठन ?
उता हिन्दुवादी कार्यकर्ताले उत्तेजक नारा लगाएर वातावरण बिथोल्ने गरेको आरोपको खण्डन गरेका छन् । बीबीसीसँग कुरा गर्दै करणी सेनाका जिल्ला अध्यक्ष ठाकुर राहुल सिंहले भने, “कनवारियाहरू जलाभिषेकका लागि जाँदै गर्दा अर्को पक्षले बाटो अवरुद्ध गरेको थियो। यसको जानकारी प्रशासनलाई दिइएको थियो।
राहुल ठाकुरले भने, ‘गत साता पनि यहाँबाट कन्वर आएका थिए, त्यसपछि कनवरीमाथि ढुंगा हानेको थियो । त्यसबेला प्रहरी संरक्षणमा कण्वर यहाँबाट गएका थिए । राहुल ठाकुरले आइतबार लाठीचार्जमा केही कनवारिया पनि घाइते भएको आरोप लगाएका छन् । उनले भने, ‘हिन्दू संगठनहरू यही बाटोबाट कन्वरलाई निकाल्न चाहन्छन् । अहिले पनि कनवारियाहरू यहाँबाट जाने तयारीमा छन् ।
अर्कोतर्फ, स्थानीय मुस्लिम नेता नफीस खानले बीबीसीसँग कुरा गर्दै भने, “उनीहरू जबरजस्ती कन्वर यात्रा सुरु गर्न चाहन्थे, जसको मुस्लिम समुदायले यो परम्परागत तरिका होइन, यहाँबाट जुलुसले नयाँ परम्परा निर्माण गर्ने भन्दै विरोध गरेको थियो । र यसलाई पछि पछ्याउनेछ, झगडा पनि हुन सक्छ। कनवारियाहरू जुलुस निकाल्न अडिग हुँदा मुस्लिम पक्षका मानिसहरू पनि धर्नामा बसेका थिए ।
प्रहरी प्रशासनले दुवै पक्षसँग वार्ता गरी मध्यस्थता गर्ने प्रयास गरेको थियो ।
यस कुराकानीमा नफीस खान पनि संलग्न थिए । नफीस खान बताउँछन्, “अधिकारहरूबाट यति धेरै दबाब छ कि अधिकारीहरूले मुस्लिमहरूलाई उनीहरूलाई छोड्न भने, हामीले निर्णय ग¥यौं कि यदि उनीहरू जेनेरेटर र डीजे बन्द गरेर छोड्न चाहन्छन् भने, उनीहरू अगाडि जानुपर्छ। जिल्ला अधिकारीले यसमा सहमति जनाएका छन् । स्थानीय मुस्लिमहरू यसका लागि तयार थिएनन्, तर हामीले उनीहरूलाई बुझायौं र उनीहरू अन्ततः सहमत भए।
नफीस भन्छन्, “प्रदर्शन गरिरहेका मुस्लिमहरू आफ्नो घर गए। प्रशासनले कन्वरीयाहरुलाई चुपचाप प्रहरी संरक्षणमा जान आग्रह गर्दा उनीहरु मानेनन् र नाराबाजी गर्न थाले । कनवारियाले डिजे बजाएर नारा लगाउदै जाने बताए । नफीस खान एसएसपी प्रभाकर चौधरीको बारेमा भन्छन्, “उनी धर्मनिरपेक्ष प्रहरी अधिकारी हुन्। एक पक्षले वातावरण बिगार्न खोजेको देखेपछि लाठीचार्ज गर्न आदेश दिए । यस क्रममा प्रहरीले धेरै बदमाशलाई पनि समात्यो, तर नतिजा यो भयो कि घटना लगत्तै प्रभाकर चौधरीको सरुवा भयो र बदमाशलाई छोडियो।
स्थानीय संवाददाता पवनकुमार कश्यपका अनुसार कंवरलाई हटाउने विषयमा दुवै पक्ष आमनेसामने भएका थिए । मुस्लिम महिलाले पनि धर्ना दिएका थिए । अन्ततः स्थिति नियन्त्रणमा आउन नसकेपछि प्रहरीले लाठीचार्ज गर्नुपरेको थियो । प्रभाकर चौधरीले एफआईआर दर्ता भई कडा कारबाही गरिने सञ्चारमाध्यमलाई बताए ।
सोमबार बिहानसम्म यस घटनाको सम्बन्धमा कुनै एफआईआर दर्ता भएको छैन र सोधपुछका लागि हिरासतमा रहेका सबै युवाहरूलाई रिहा गरिएको छ। बरेलीका एसपी सिटी राहुल भाटीका अनुसार अहिलेसम्म कुनै एफआईआर दर्ता गरिएको छैन। घटनापछि बारादरी प्रहरी चौकीका एसएचओलाई पनि निलम्बन गरिएको छ । राहुल भाटीका अनुसार घटनापछि एसएचओसहित दुई प्रहरीलाई निलम्बन गरिएको छ । तर बारादरी प्रहरी चौकीका एसएचओले अहिलेसम्म निलम्बनको आदेश नपाएको बताए । बीबीसी